De Filippijnen in 2020
We nemen je bij de opmaak van ons verslag van het bewogen jaar 2020 graag even mee voor een korte bloemlezing van de belangrijkste Filipijnse krantenartikelen van de voorbije dagen en weken.
We beginnen in deze tijden uiteraard met corona. De Filipijnen hebben onlangs de kaap van de een miljoen besmettingen overschreden. Met ongeveer 75.000 patiënten in het ziekenhuis staat de medische sector onder zware druk. Net zoals in India liggen er ondertussen ook hier patiënten tot op de stoep.
De hoofdstad Manilla is al sinds half maart 2020 in verschillende gradaties van lockdown en de regels werden door het snel toenemend aantal besmettingen onlangs opnieuw verstrengd. Door het uitblijven van hulp van de overheid ontstond er een plotse golf aan privé-initiatieven om voedsel in te zamelen en in “community pantries” uit te delen aan de snel groeiende wachtrijen van arme mensen die het na een jaar echt niet meer zien zitten.
Deze spontane initiatieven leggen de onmacht en de onwil van de overheid bloot om op een effectieve wijze met deze crisis om te gaan. Verschillende internationale analisten zoals o.a. die van de Wereldbank en de Asian Development Bank geven aan dat vanwege de chaotische reactie van de regering op de pandemie, de Filipijnen een van de laatste economieën in Azië zal zijn om te herstellen van deze volksgezondheids- en economische crisis.
Een beetje onverwacht bleken deze “community pantries” een doorn in het oog van het leger want vanaf het eerste moment werden de initiatiefnemers bestempeld als “communisten”. Dat leidde tot verhitte discussies tussen het leger en een meerderheid van de senatoren en de alsmaar luidere roep om de 330 miljoen euro van het fonds ter bestrijding van het communisme voor 2021 om te zetten naar hulp voor de armen.
De reactie van het leger op de “community pantries” en het feit dat die nationale werkgroep ter bestrijding van het communisme – tegen de grondwet in – geleid wordt door een generaal in actieve dienst, zijn maar enkele van de recentste kenmerken van een evolutie die al langer op til is: de militarisering van de overheid en het beleid.
We hadden het in vorige jaarverslagen al over de krimpende ruimte voor het sociaal middenveld en de niet aflatende moorden op leden van basisorganisaties, mensenrechtenverdedigers, advocaten en journalisten. Dat is er niet op verbeterd, mede als gevolg van de nieuwe wet tegen het terrorisme. Deze evolutie kende een voorlopig triest hoogtepunt met wat hier als “Bloody Sunday” de geschiedenis is ingegaan, de moord op negen leden van basisorganisaties (7 maart 2020).
We kijken tot slot al even vooruit naar ons volgende verslag. Dat zal dan waarschijnlijk grotendeels over de verkiezingen gaan. Die koorts begint hier, corona of niet, nu al de kop op te steken. Tenzij er een alternatief kan ontwikkeld worden voor het huidige autoritair populisme verwachten de politieke analisten dat het een tweestrijd wordt tussen de clan van Duterte en … die van Marcos. Van de eerste wordt verwacht dat hij zijn noodbevoegdheden en fiscale middelen zal aanwenden om zijn dochter, Sara Duterte, of een nauwe bondgenoot, al dan niet uit het leger, aan de macht te krijgen.
Wij en basisorganisaties in de Filipijnen hopen daarom ook in het volgende jaar op jullie steun te rekenen voor het uitbouwen van een democratische en rechtvaardige samenleving voor het Filipijnse volk.
Najaarsactie 2020
Ook voor onze solidariteitswerking betekende covid-19 in 2020 een zware opdoffer. Vanaf maart moesten we ons noodgedwongen beperken tot onlineoverleg. Onze vertegenwoordiger in de Filipijnen kon niet naar België komen. Onze najaarsactie (verkoop, eerst van mandarijntjes, daarna van speculoos van De Wroeter aan Kerken in Noord Limburg en in ons netwerk), die we al sinds 1984 onafgebroken organiseren, kon niet doorgaan.
Projecten 2020
Tijdens het jaar 2020 ondersteunden we met de opbrengst van de najaarsactie van 2019 (4.112 euro), de steun van de gemeente Pelt (voor 2019 en 2020 in totaal 6.634 euro) en de steun van de provincie Limburg (9.000 euro) de projecten van onze partner CYC (Cordilleran Youth Center). De projecten werden uitgevoerd in samenwerking met de ngo KIYO en ontvingen naast de hierboven vermelde bijdragen ook steun van DGD. Het project met de steun van de provincie Limburg rond economische empowerment van jongerenorganisaties zou starten op 1 oktober maar werd als gevolg van de coronabeperkingen uitgesteld naar februari 2021.
CYC is een opleidings- en educatiecentrum voor en door inheemse jongeren tussen 13 en 35 jaar. CYC verleent haar diensten aan studentenorganisaties en organisaties van inheemse jongeren in Baguio en de zes provincies van de regio. CYC is een dynamische organisatie die uitsluitend wordt geleid door jongeren (de maximumleeftijd is 35 jaar). CYC werkt met enkel drie voltijdse stafleden voor coördinatie, administratie en financieel beheer.
De interventiestrategie van het project is die van de rechtenbenadering met componenten van empowerment van inheemse kinderen en jongeren, beleidsbeïnvloeding van lokale overheden en het opbouwen van een publiek draagvlak hiervoor.
Ondanks de moeilijke sociaal-politieke context kon CYC samen met de jongeren- en studentenorganisaties tijdens 2020 in totaal 55 activiteiten uitvoeren:
- 19 rond empowerment: algemene vergaderingen van jongeren- en studentenorganisaties, uitwisselingen met inheemse ouderen, vormingen in organisatorisch beheer, publiek spreken en rechten…
- 22 rond publiek bewustzijn: publieke acties, mediaprojectie, filmvoorstellingen, fototentoonstellingen en productie en verspreiding van getuigenissen en informatieve materialen…
- 14 rond belangenbehartiging ten aanzien van lokale overheden. Deze activiteiten werden naargelang de coronabeperkingen online uitgevoerd of waar mogelijk in fysieke vorm.
CYC beperkt zich niet tot de uitvoering van haar opgestelde project en ageert dynamisch op veranderingen. Zo ondersteunde CYC tijdens de lockdowns gestrande studenten in Baguio met voeding, hygiënische voorzieningen en basismedicijnen. CYC produceerde ook beschermingsmaterialen (mond- en gezichtsmaskers). Ze doneerden die aan het ziekenhuis van Baguio en gezondheids- en politieposten in de stad. Ze kwamen ook op voor de rechten van kinderen en jongeren tijdens de strenge lockdowns en organiseerden een psychosociale ondersteuningsactiviteit voor depressieve jongeren.
Zoals hierboven beschreven werd het project uitgevoerd in een verslechterend sociaal politiek klimaat van mensenrechtenschendingen en lastercampagnes tegen kritische organisaties en individuen. Ook CYC en andere jongerenorganisaties in de Cordillera werden hiervan het slachtoffer. Toch konden ze zich handhaven door het indienen van klachten bij de Mensenrechtencommissie en het beïnvloeden van het beleid van het lokale bestuur.
Sinds de start van de samenwerking met KIYO in 2018 en met het Steunfonds Filipijnen in 2019 heeft CYC ondertussen 124 lokale jongeren- en studentengroepen (met ongeveer 1.700 leden) bij haar werking kunnen betrekken. 78 van deze leden zijn ondertussen uitgegroeid tot volwaardige jongerenleiders met de nodige capaciteiten om hun organisaties te leiden en aan sensibilisering en beleidsbeïnvloeding te doen. CYC heeft tot nog toe haar thema’s en activiteiten 123 maal in de media kunnen projecteren en heeft haar sociale media verder kunnen uitbouwen tot meer dan 9.500 volgers op Facebook. Meer weten? Kijk naar deze video of bezoek onze website, de Facebookpagina van CYC en de website van KIYO.
Hieronder delen we graag een paar sfeerbeelden:
Vertegenwoordiging Mondiale Raad Pelt
We vallen in herhaling: corona zorgde ook voor de Mondiale Raad Pelt voor een moeilijk jaar.
Op 1 januari 2019 fuseerden de gemeenten Overpelt en Neerpelt tot de gemeente Pelt. De Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking (GROS) van Neerpelt en de Derde Wereldraad (DWR) van Overpelt fuseerden tot Mondiale Raad (MR) Pelt. Sinds begin 2019 waren de vergaderingen van de MR Pelt gemeenschappelijk. Subsidiereglementen werden herschreven en later door de gemeenteraad en het schepencollege goedgekeurd. In opeenvolgende vergaderingen van 2019 was er veel ruimte voor onderlinge kennismaking van de deelnemende organisaties, door zich aan elkaar voor te stellen.
Op 23 februari 2020 was er, kaderend in de fusie, een erg geslaagde open informatieochtend voor alle Peltse mondiale partners én geïnteresseerde burgers, met ruim 40 aanwezigen, waar de doelstellingen en werking van de Mondiale Raad aan alle geïnteresseerden in de gemeente, op een frisse en gevarieerde manier, werden gepresenteerd.
Enkele weken later viel het corona-doek, waardoor de dynamiek die er op 23 februari ontstond, niet echt productief kon worden gemaakt. In 2020 hadden we door corona slechts twee fysieke MR-vergaderingen: 6 februari (voor corona) en op 7 oktober. Als SFO-vertegenwoordiger in het dagelijks bestuur van de MR Pelt hadden we wel meermaals overleg met de voorzitter van de MR, de schepen Ontwikkelingssamenwerking en de ambtenaar, o.m. om de ingediende voorstellen voor projectsubsidies van de 14 deelnemende organisaties te bespreken en beoordelen. We participeerden ook aan een special over ontwikkelingssamenwerking in het oktobernummer van de PLT, het gemeentelijk informatiemagazine.
Na enkele brutale schendingen van de mensenrechten (op 17 augustus 2020 de moord op Zara Alvarez en op 26 augustus de verwoesting van een MISFI-schooltje op Mindanao, waarover dadelijk meer) stimuleerden we het bestuur van Pelt om middels een brief van de burgemeester, dd. 10 november 2020, aan de Minister van Buitenlandse Zaken Wilmes, erop aan te dringen om bezorgdheid te uiten bij de diplomatieke vertegenwoordigers van de Filipijnen in België.
Steun voor Zara
Op 17 augustus werd Zara Alvares vermoord. Zara werkte voor de mensenrechtenorganisatie Karapatan. Enkele weken eerder kreeg Karapatan een anoniem telefoontje: als ze niet stopte met haar kritiek op het Duterteregime zou ze op een hitlist komen. Zara liet zich niet intimideren. Haar moed kostte haar het leven, net zoals dat voor vele tientallen activisten het voorbije jaar het geval was. Toen we vernamen dat Zara, een alleenstaande moeder, een dochter van 12 jaar achterliet, besloten we via sociale media een infocampagne te organiseren met de oproep om een gift voor de verdere opvoeding van de dochter van Zara. We konden zo 1900 euro doneren aan de familie.
In het najaar vernamen we meer slecht nieuws: een schooltje voor de Lumad, een inheems volk op Mindanao, werd door een paramilitaire bende vernietigd. Grootgrondbezitters en ontginningsbedrijven azen op de gronden van dit volk. Maar voor de Lumad hebben deze gronden een spirituele betekenis. Roofbouw op de natuur beleven zij als een aanslag op hun voorouders van wie de geesten in deze gebieden nog leven en op hun levenswijze. Om het verzet van de Lumad te breken, tracht men hun cultuur te vernietigen. De aanslag op de school kadert in die context van brute repressie.
Het project werd uitgevoerd door de organisatie MISFI (Mindanao Interfaith Services Foundation Incorporated) van mei 2011 tot mei 2012 en dit in 3 gehuchten van het dorp Matupe, gelegen in de gemeente SanFernando van de provincie Bukidnon op het zuidelijk eiland Mindanao. De totale doelgroep bevat 100 gezinnen. Het project werd uitgevoerd met steun van de gemeente Overpelt (2.000 euro), het Steunfonds Filipijnen (3.405,14 euro) en de Provincie Limburg (8.000 en 1.800 Euro). MISFI zelf droeg 59.299,46 Filippijnse Peso (of ongeveer 1.000 euro) bij aan het project.
In september keurde de VN een resolutie goed die het Duterteregime op de vingers tikte voor het geweld en de license to kill. De repressie tegen activisten is nog maar het topje van de ijsberg. In het kader van de war on drugs. Intussen zijn al circa 30.000 dealers en druggebruikers standrechtelijk terechtgesteld. Vaak gaat het om afrekeningen die niets met drugs te maken hebben maar om geschillen van allerlei aard tussen politieagenten en het slachtoffer.
De resolutie kwam tot stand dankzij het lobbywerk van de ICHRP, de International Coalition for Human Rights in the Philippines. De ICHRP begon in 2020 ook met de voorbereiding van de oprichting van een Europese afdeling en vroeg aan SFO om toe te treden tot de coalitie. Op 22 januari 2021 werd de ICHRP officieel gelanceerd. Het belangrijkste objectief voor 2021 is een nieuwe VN resolutie met economische sancties om het Duterteregime onder druk te zetten.
Stop the Killings
10 december viert de ondertekening van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Sindsdien blijven sociale bewegingen onze basisrechten verdedigen. Zo kwam waardig werk er dankzij stakingen, stopten inheemse groepen mijnbouwprojecten en plaatsen betogende jongeren klimaatrechtvaardigheid hoger op de agenda.
Sinds 2006 organiseert het platform “Stop the killings” op 10 december een actie om aandacht te vragen voor de schendingen van de rechten van sociale bewegingen in het zuiden. De eerste actie was een initiatief van de solidariteitswerking rond de Filipijnen en de directe aanleiding waren de vele aanslagen op Filipijnse activisten, vooral bij de boeren en arbeiders. Het initiatief werd in de loop der jaren uitgebreid naar Colombia, Brazilië, Palestina, Turkije, Chili, …
Omwille van de corona-pandemie werd in 2020 gekozen voor een online editie.
20 km van Brussel
Al vele jaren lopen er leden en sympathisanten van Steunfonds Filipijnen mee met een groep van Viva Salud in de 20 km van Brussel die elk jaar in mei doorgaat. Helaas ging de editie van 2020 niet door.
Manifiesta
Ook Manifiesta, het jaarlijkse feest van de solidariteit door de Geneeskunde voor het Volk in Bredene, kon in 2020 niet plaatsvinden.
Educatieve activiteiten
Zoals elk jaar, proberen we ons steentje bij te dragen aan een breder draagvlak voor internationale solidariteit:
Presentatie vormingsweekend in verband met de Filipijnen
Studenten van de richting ‘zuidwerking’ en ‘agro- ecologie’ van de hogeschool Odisee kunnen via een ervaringsstage kennis, inzichten en ervaringen uit hun vakgebied uitwisselen met zowel studenten, boeren, gezondheidswerkers en andere “locals” in de Filipijnen. Door deze uitwisseling zullen de studenten een andere cultuur leren kennen en een beetje kunnen integreren in lokale gemeenschappen in de Cordillera. Het uiteindelijk doel van deze ervaringsstage is het bieden van een grote kans voor studenten om hun blik en kennis te verruimen inzake duurzame ontwikkeling, interculturele communicatie en samenwerking, zuidwerking en tenslotte ook landbouw en agro-ecologie of gezondheidszorg in de Filipijnse Cordillera. Hun reis bereidden ze grondig voor, onder meer tijdens een vormingsweekend in Sint-Niklaas. Joris Smeets, lid van ons steunfonds, verzorgde daar op 8 februari een uitgebreide presentatie over zijn ervaringen in de Cordillera, waarover hij in 2009 een boek uitbracht.
Vergaderingen leden
De leden van het Steunfonds Filipijnen kwamen in 2020 virtueel samen op 29 januari, 19 april, 14 juni en op 13 september. Tijdens die laatste bijeenkomst moesten we er ons bij neerleggen dat een najaarsactie in 2020 niet haalbaar was. Van de andere werkzaamheden hielden de leden elkaar via e-mail op de hoogte. Op 15 augustus kwamen we samen voor een coronaveilige wandeling.